In 2013 heeft de Cornelis Jetses Stichting de Rijksuniversiteit van Groningen benaderd om een student te vinden die zich bezig kon gaan houden met de jeugdherinneringen van Cornelis Jetses, die hij aan het einde van zijn leven heeft geschreven.
Hoewel de illustrator in relatieve armoede is opgegroeid is hiervan niks terug te lezen in zijn jeugdherinneringen. Met veel warmte en plezier blikt Jetses terug op zijn kindertijd in de stad Groningen. Zo heeft hij de aanleg van het Noorderplantsoen van dichtbij meegemaakt en onderhield hij warme relaties met zijn familie die in de buurt woonde. Ook beschrijft hij een brand van het pakhuis van zijn vader en hoe een schipper uit de buurt vertelde over een schipbreuk die hij had geleden.
Een opvallende aantekening trok echter de aandacht, namelijk ‘De optocht van Barnum en Bayly’. Jetses heeft deze opmerking jammer genoeg niet uitgewerkt. Daarom vroeg dit om meer onderzoek.
Een korte speurtocht maakte al snel duidelijk dat Jetses het verkeerd opgeschreven had en het gigantische Amerikaanse circus ‘The Barnum & Bailey Greatest Show on Earth’ bedoelde. In 1901 reisde dit circus voor 38 dagen door Nederland, waarbij Groningen als eerste werd aangedaan op 31 augustus en 1 september.
De Barnum & Bailey Show genoot destijds wereldwijde bekendheid. Zo plaatste het Nieuwsblad van het Noorden al op 23 maart 1900 een krantenbericht over het aankomen van het circus in Duitsland. Dit was nog voordat bekend werd dat het circus naar Groningen zou komen. De verslaggever van het Nieuwsblad meldt: ‘Men kan er zich geen begrip van maken wat dat beteekent, waneer men niet eenigermate bekend is met de reusachtige afmetingen van de onderneming. Voor het vervoer van het materieel is de 13.000 ton groote stoomboot ‘Michigan’ gecharterd, maar zij moet daartoe de reis van Amerika naar hier tweemaal maken. … Er moeten o.a. vervoerd worden: 180 verschillende wagens, 12 tenten waarvan de grootste 200 meter doorsnede heeft en ruimte voor 15.000 personen biedt; …er komen mede 400 paarden, 30 ponies, 15 olifanten, 46 kameelen, dromedarissen, zebra’s en andere dieren. Om voor alles te zorgen zijn 400 werklui nodig, waaronder een groot aantal Mexicaanse Cowboy’s, negers, Eskimo’s enz.‘
Het circus heeft een aantal wereldberoemde cirucsacts gehad waarvan de namen vandaag de dag nog steeds doorklinken in ons taalgebruik. Bijvoorbeeld de dwerg Charles Stratton, met de artiestennaam Tom Pouce, die op zijn begravenis duizenden mensen trok. Of de gigantische olifant Jumbo, gekocht van de dierentuin in Londen voor tienduizend dollar. Het begip ‘Jumbo’ wordt vandaag de dag nog steeds toegepast op alles wat enorm is.
In juli 1901 werd de stad Groningen benaderd door het circus met de vraag of de show ook deze stad aan mocht doen. De toestemming werd al snel gegeven door de gemeente. Voor tweehonderd gulden mocht de Barnum & Bailey Show het Noordersportterrein gebruiken. Tegenwoordig ligt daar de Korrewegwijk. Begin augustus kwamen de eerste artiesten al naar Groningen om de stad warm te maken voor het evenement. Hiervoor maakte het circus gebruik van een grote witte reclamewagen in Amerikaanse stijl, beschreven met grote gouden letters. In de wagen was er slaapplek voor ongeveer twintig mensen en er was een keuken aanwezig. Daarnaast had de ‘reclamedirecteur’ een eigen kantoor, dat erg smaakvol was ingericht. ‘Deze ruimte deed het meest denken aan de hut van een kapitein’, aldus de verslaggever van dagblad De Tijd. In de paar dagen dat deze reclamewagen de stad aandeed, voorzagen de pr-medewerkers van het circus de binnenstad van een nieuw behang in de vorm van talloze posters en flyers.
Daarnaast worden de lokale dagbladen veelvuldig gebruikt om reclame te maken voor de Barnum & Bailey Show. Vanaf 17 augustus, bijna twee weken voordat de karavaan naar Groningen zou komen, maakt het Nieuwsblad van het Noorden dagelijks melding van wat komen gaat. Veel berichten zijn persberichten van het circus zelf. Elke dag met een iets andere strekking maar met dezelfde toon in de berichtgeving: ‘zo groot en fantastisch, dat moet je mee willen maken’. Vanaf 23 augustus wordt er naast krantenberichten ook geadverteerd met illustraties. Het kon de mensen in de stad, provincie, maar ook daarbuiten niet ontgaan dat er iets groots zou gebeuren. Alles bij elkaar paste deze reclame campagne uitstekend bij het circus. Alles was groots en massaal, precies wat je van een show uit Amerika kon verwachten.
De Barnum & Bailey Show was voor Groningen een gigantisch succes. In de vroege ochtend van 31 augustus zou het circus door de stad trekken. Vanaf het Zuiderstation langs het verbindingskanaal, over de Oosterbrug, over de Rademarkt, door de Oosterstraat, over de Grote Markt en door de Oude- en Nieuwe Ebbingestraat, om tot slot via de Korreweg op het Noordersportterrein hun twaalf tenten op te slaan. De voorstellingen werden druk bezocht. Zo meldt de verslaggever dat de middagvoorstellingen door ongeveer twintigduizend mensen is bezocht. De avondvoorstellingen waren beide helemaal uitverkocht, wat neerkomt op dertienduizend toeschouwers per show.
In totaal zullen ongeveer vijfenveertig-duizend mensen de voorstelling hebben gezien. De aanloop naar de stad zal wellicht veel groter geweest zijn. Niet kort daarvoor werd het Groningens ontzet gevierd op 28 augustus, maar ook de verjaardag van Koningin Wilhelmina viel op 31 augustus. In dat opzicht moet de maand augustus in 1901 een bijzonder feestelijke maand geweest zijn voor de stad.
Qua financiële baten heeft de Barnum & Bailey Show de stad geen windeieren gelegd. Vanwege de grote toeloop op de stad deed de lokale middenstand goede zaken. De gemeente kon zelf ook een financiële meevaller tegemoet zien. De verslaggever van het Nieuwsblad van het Noorden merkt op dat er belastinggeld geheven is op de entreekaartjes. Zo rekent hij ons voor: ‘Als we aannemen en dat kan gerust, dat de beide middag-voorstellingen door ruim 20.000 bezoekers werd bezocht, terwijl bij de avond-voorstellingen de tent geheel gevuld en toen dus telkens 13.000 personen aanwezig waren, dan komen we tot een totaal van 46.000 personen. Rekent men gemiddeld per plaats f2,- dan komt men tot een recette van f 92.000; … Men weet dat van de entrees 5 pct. stedelijke belasting wordt geheven, zoodat men gerust mag aannemen dat het circus de stad een faveurtje heeft bezorgd van plm. f. 5000.
Dat de Barnum & Bailey show vanwege haar megalomane omvang diepe indruk gemaakt heeft, wordt duidelijk uit de verslaggeving van de pers, de aandacht die er recent aan besteed wordt, maar ook uit het feit dat Jetses vijftig jaar na dato het opschreef als aantekening voor een passage in zijn jeugdherinneringen. Opmerkelijk is wel dat op de beeldbank van Groningen geen enkele foto of afbeelding te vinden is die betrekking heeft op het circus in de stad, waardoor de gebeurtenis langzaam maar zeker verdwijnt uit het collectieve geheugen. Dankzij de herinneringen van Jetses blijft de komst van ‘de grootste show op aarde’ toch nog levend in de stadsgeschiedenis van Groningen.